Definitie

Deze indicator omvat de Vlaamse natuur- en bosreservaten, de natuurdomeinen met een goedgekeurd beheerplan, de erkende natuur- en bosreservaten, de militaire domeinen met een natuurprotocol, de domeinbossen en bossen in eigendom van derden met een goedgekeurd beheerplan conform de criteria geïntegreerd natuurbeheer, de parken in eigendom van de Vlaamse overheid of van derden met een goedgekeurd beheerplan conform de principes van harmonisch park- en groenbeheer, en de gebieden met natuurbeheerplannen van het type 2, 3 of 4.

Bespreking

Eind 2023 bedroeg de oppervlakte ‘met effectief natuurbeheer’ 107.668 ha. Dat is een toename met 7159 ha t.o.v. 2022.

De oppervlakte nam in 2023 toe bij de gebieden met een natuurbeheerplan type 4 (+ 13.708 ha), type 3 (+ 3395 ha) en type 2 (+ 7090 ha). De oppervlakte park in eigendom van de Vlaamse overheid of van derden met goedgekeurd beheerplan bleef gelijk.

De afname van de oppervlakte Vlaams natuurreservaat of natuurdomein met een goedgekeurd beheerplan (- 793 ha), erkend natuurreservaat (- 6900 ha), bosreservaat (- 673 ha), gebieden onder protocol (militair domein en waterlopen 1ste categorie) (- 537 ha), domeinbos met uitgebreid bosbeheerplan (- 5506 ha), bos in eigendom van derden met uitgebreid bosbeheerplan (- 2625 ha) is voornamelijk het gevolg van de omzetting ervan naar de nieuwe natuurbeheerplannen type 2, 3 en 4. Er zijn echter ook enkele uitgebreide bosbeheerplannen waarvan de eindtermijn is afgelopen en die (nog) niet werden vernieuwd.

Aanvragen voor nieuwe gebieden of hernieuwing van afgelopen erkenningen en bosbeheerplannen ingediend na 27 oktober 2017, zullen stelselmatig omgezet worden naar het nieuwe type natuurbeheerplan.

De mate waarin het beheer er gericht is op het behalen van natuurdoelen kan echter sterk verschillen. In sommige gebieden met goedgekeurd beheerplan kan de natuurfunctie neven- of ondergeschikt zijn aan de economische of de sociale functie. Voor meer info hierover verwijzen we naar Demolder e.a. (2011).

Vanaf 2018 worden de verschillende types beheerplannen geïntegreerd tot één nieuw type, het natuurbeheerplan (BVR van 14/07/2017). Daarin worden vier ambitieniveaus onderscheiden. In terreinen van type 1 staat het behoud van de aanwezige natuurkwaliteit voorop. Omdat hier geen specifiek natuurstreefbeeld tot doel gesteld wordt, nemen we deze categorie niet op in de indicator. In terreinen van het type 2, 3 en 4 wordt een hogere natuurkwaliteit nagestreefd. Bij type 2 stelt de beheerder over minstens 25% van de oppervlakte van het terrein het realiseren van één of meerdere natuurstreefbeelden tot doel. Bij types 3 en 4 geldt dit voor de volledige oppervlakte. Type 4 staat daarbij synoniem voor ‘natuurreservaat’. Hier geldt bijkomend een erfdienstbaarheid van duurzaam gebruik en langdurig beheer van het terrein als natuurreservaat.

Het streefdoel was om tegen eind 2023 alle ‘oude’ beheerplannnen om te zetten naar de nieuwe natuurbeheerplannen. Dat is helaas niet gelukt. Het blijft wel het doel om alle omzettingen zo snel mogelijk af te ronden. Er zal dan een nauwkeurigere analyse van de oppervlakte met natuurstreefbeelden mogelijk zijn.