Zoeken
Natuurindicatoren
Terug naar overzicht
Aantal rosse stekelstaarten in Vlaanderen
Publicatiedatum: 2024-12-20T10:00:00+01:00
Tijdens de mid-maandelijkse watervogeltellingen in de winter van 2023-2024 werd in Vlaanderen maximaal één vogel geteld verspreid over twee gebieden. Naar schatting zijn dus in Vlaanderen in de winter nog slechts een handvol vogels aanwezig als gevolg van een snelle respons op elke melding. Op basis van losse waarnemingen werd een maandmaximum van acht waargenomen vogels berekend verspreid over vijf gebieden.
Definitie
De indicator toont het aantal overwinterende rosse stekelstaarten (Oxyura jamaicensis) in Vlaanderen sinds 1979 berekend op basis van de midmaandelijkse watervogeltellingen (tellingen oktober-maart) en het maandmaximum van het aantal waargenomen vogels in Vlaanderen. Dat maandmaximum wordt berekend als de som van de maxima per maand en per gebied. Daarnaast geven we ook een overzicht van het aantal bestreden vogels.
Bespreking
In het wild levende uitheemse rosse stekelstaarten vormen een bedreiging voor de instandhouding van de internationaal bedreigde inheemse witkopeend (Oxyura leucocephala) (Munoz-Fuentes e.a. 2006, 2007; Rhymer en Simberloff 1996; Kumschick en Nentwig 2010). De Conventie van Bern stelde daarom als doel om rosse stekelstaart uit te roeien in het wild in Europa en Noord-Afrika tegen 2015 (Hughes e.a. 2006; Cranswick en Hall 2010). Als subdoel gold een jaarlijkse reductie van 50% van het aantal overwinterende vogels. Deze aanbeveling werd vastgelegd in internationale verdragen (Conventie van Bern - Recommendation No. 149 (2010), AEWA, Vogelrichtlijn). In het Verenigd Koninkrijk, waar de grootste populatie in Europa zich ophield, werd de soort intensief bestreden (I. Henderson 2006; I. S. Henderson 2010; Gutiérrez-Expósito e.a. 2020). In 2005 werd hier een Life project opgestart, wat tot een populatiereductie van 98% leidde in 2013. Ten gevolge van deze en acties in andere Europese landen werd de Europese populatie ondertussen gereduceerd tot minder dan 7% van die in 2000 (Robertson e.a. 2015). De doelstelling werd van het eerste actieplan (2011-2015) werd gehaald in de UK en Spanje, maar nog niet in Nederland, België en Frankrijk waar nog vogels aanwezig zijn (Hall 2016). Het plan werd daarom gereviseerd (Hall 2016) en verlengd tot 2020 (Convention 2016). In Frankrijk, waar de grootste populatie zich momenteel ophoudt, loopt momenteel (2018-2023) een Life+ project (Oxyura against Oxyura, LIFE17 NAT/FR/000542, 2018-2023) met als doel rosse stekelstaarten uit het wild te verwijderen (Gutiérrez-Expósito e.a. 2020). Natuurpunt, Hubertusvereniging Vlaanderen, Vogelbescherming Vlaanderen, Aviornis International en de Vlaamse overheid (ANB en INBO) werkten in 2011 een plan uit voor de bestrijding van rosse stekelstaart in Vlaanderen (Adriaens, Spanoghe, en Devos 2011; Adriaens en D’hondt 2017). Voorheen werden broedgevallen lokaal aangepakt door terreinbeheerders. Sinds 2012 worden er acties uitgevoerd waarbij vogels bestreden worden onder coördinatie van het ANB en het INBO. De verwachting is dat het aantal rosse stekelstaarten in Vlaanderen zal afnemen naarmate deze acties volgehouden worden en de inspanningen in de ons omringende landen verder gezet worden (Robertson e.a. 2015). In de periode 2009-2024 werden in totaal in Vlaanderen 64 volwassen en 25 juveniele vogels/pulli bestreden via afschot. Er werden ook enkele ontsnapte kweekvogels weggevangen.
Maandmaximum in Vlaanderen o.b.v. losse waarnemingen
Interactief kaartje beheeracties
Aantal uit de natuur verwijderde rosse stekelstaarten
jaar |
afschot adult man |
adult vrouw |
juveniel pullus |
afvangst adult man |
adult vrouw |
juveniel pullus |
totaal |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2009 | 2 | 3 | 6 | 0 | 0 | 0 | 11 |
| 2010 | 5 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6 |
| 2011 | 3 | 3 | 3 | 0 | 0 | 0 | 9 |
| 2012 | 2 | 1 | 0 | 2 | 1 | 0 | 6 |
| 2013 | 3 | 2 | 7 | 0 | 0 | 0 | 12 |
| 2014 | 4 | 3 | 2 | 0 | 0 | 0 | 9 |
| 2015 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| 2016 | 2 | 6 | 5 | 0 | 1 | 0 | 14 |
| 2017 | 6 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 8 |
| 2018 | 2 | 2 | 2 | 0 | 0 | 0 | 6 |
| 2019 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 |
| 2020 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 |
| 2021 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| 2022 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 |
| 2023 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| 2024 | 0 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 |
| totaal | 34 | 30 | 25 | 2 | 2 | 0 | 93 |
Referenties
Adriaens, T., en B D’hondt. 2017. ‘Bestrijding Rosse stekelstaart
op kruissnelheid’. Natuur.Focus 16 (2): 96–97. https://pureportal.inbo.be/nl/publications/bestrijding-rosse-stekelstaart-op-kruissnelheid.
Adriaens, T., G. Spanoghe, en K Devos. 2011. ‘Advies betreffende
de beheermaatregelen voor de rosse stekelstaart (Oxyura
jamaicensis)’. Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. https://pureportal.inbo.be/nl/publications/advies-betreffende-de-beheermaatregelen-voor-de-rosse-stekelstaar/publications/.
Convention, Bern. 2010. ‘Draft Recommendation No. 149 (2010)
adopted on 9 December 2010, on the eradication of the Ruddy Duck (Oxyura
jamaicensis) in the Western Palaearctic.’ Bern Convention. https://www.unep-aewa.org/sites/default/files/document/whd_iwg_inf_1.6_bernconvention_stc_rec_149.pdf.
———. 2016. ‘Recommendation on the eradication of the ruddy duck
(Oxyura jamaicensis) in the western palaearctic by 2020. T-PVS (2016)
3’. Bern Convention. https://rm.coe.int/0900001680746643.
Cranswick, P. A., en C. Hall. 2010. ‘Eradication of the Ruddy Duck
Oxyura jamaicensis in the Western Palaearctic: a review of progress and
a revised Action Plan 2010–2015’. WWT report to the Bern
Convention. Wildfowl; Wetlands Trust. https://rm.coe.int/ruddy-duck-a-review-of-progress-and-a-revised-action-plan-for-2021-202/1680a03d25.
Gutiérrez-Expósito, Carlos, Claire A. Pernollet, Tim Adriaens, en Iain
Henderson. 2020. Ruddy Duck (Oxyura jamaicensis Gmelin, 1789).
Onder redactie van C. Downs en L. Hart. Invasive Birds: Global Trends
and Impacts. CABI. https://doi.org/10.1079/9781789242065.0027.
Hall, C. 2016. ‘A review of the progress against the Action Plan
for Eradication of the Ruddy Duck Oxyura jamaicensis in the Western
Palearctic, 2011–2015.’ WWT report to the Bern Convention.
Wildfowl; Wetlands Trust.
Henderson, I. 2006. ‘Recent measures to control Ruddy Ducks Oxyura
jamaicensis in the United Kingdom.’ In Waterbirds around the
world., onder redactie van G. C. Boere, C. A. Galbraith, en D. A.
Stroud, 822–25. Edinburgh, UK.: The Stationery Office.
Henderson, I. S. 2010. ‘North American Ruddy Ducks Oxyura
jamaicensis in the United Kingdom: population development and
control’. BOU ProcNet
http://www.bou.org.uk/bouproc-net/non-natives/henderson20100531.
Hughes, B, JA Robinson, AJ Green, ZWD Li, en T Mundkur. 2006.
‘International Single Species Action Plan for the Conservation of
the White-headed Duck Oxyura leucocephala.’ CMS Technical Series
No. 13 & AEWA Technical Series No.8. Bonn, Germany.
Kumschick, S., en W. Nentwig. 2010. ‘Some alien birds have as
severe an impact as the most effectual alien mammals in Europe’.
Biological Conservation 143 (11): 2757–62. <Go to
ISI>://000283412300039.
Munoz-Fuentes, V., A. J. Green, M. D. Sorenson, J. J. Negro, en C. Vila.
2006. ‘The ruddy duck Oxyura jamaicensis in Europe: natural
colonization or human introduction?’ Molecular Ecology
15 (6): 1441–53.
Munoz-Fuentes, V., C. Vila, A. J. Green, J. J. Negro, en M. D. Sorenson.
2007. ‘Hybridization between white headed ducks and introduced
ruddy ducks in Spain’. Molecular Ecology 16 (3): 629–38.
Rhymer, J. M., en D. Simberloff. 1996. ‘Extinction by
hybridization and introgression’. Annual Review of Ecology
and Systematics 27: 83–109.
Robertson, PA, T Adriaens, A Caizergues, PA Cranswick, K Devos, C
Gutiérrez-Expósito, I Henderson, B Hughes, AC Mill, en GC Smith. 2015.
‘Towards the European eradication of the North American ruddy
duck’. Biological Invasions 17 (1): 9–12. https://pureportal.inbo.be/nl/publications/towards-the-european-eradication-of-the-north-american-ruddy-duck.
Meer weten?
Metadata over Aantal rosse stekelstaarten in Vlaanderen.
Publicatiedatum: 2024-12-20T10:00:00+01:00
Technische informatie
- Periodiciteit: jaarlijks
- Volgende update: september 2025
- Databereik: 1979-2023
Databron
- Producent: Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek
- Dataset: Watervogeldatabank, Recorder en www.waarnemingen.be.
- Gegevensinzameling: Via gestandaardiseerde tellingen in de periode oktober-maart die gebiedsdekkend over Vlaanderen worden uitgevoerd. De losse waarnemingen zijn afkomstig van www.waarnemingen.be en worden niet volgens een vast protocol verzameld.
Berekeningswijze
Wintermaxima
Deze indicator toont het aantal overwinterende rosse stekelstaarten in Vlaanderen sinds 1979 berekend op basis van de midmaandelijkse watervogeltellingen (tellingen oktober-maart) en het maandmaximum van het aantal waargenomen vogels in Vlaanderen. Dat maandmaximum wordt berekend als de som van de maxima per maand en per gebied.
Losse observaties
Deze indicator toont het aantal losse observaties van rosse stekelstaarten in Vlaanderen (buiten de vaste protocols van de midmaandelijkse watervogeltellingen). Net zoals de wintermaxima wordt ook deze indicator berekend als de som van de maxima per maand en per gebied.
Beheeracties
Deze indicator toont de resultaten van de beheeracties die sinds 2009 ondernomen worden tegen rosse stekelstaarten in Vlaanderen. De grootte van het taartdiagram is proportioneel met het totaal aantal bestreden rosse stekelstaarten in een gebied. Deze gegevens zijn beschreven en open ter beschikking op GBIF (Adriaens e.a. 2019).
Opmerkingen bij de gegevenskwaliteit en betrouwbaarheid
De gegevens van de mid-maandelijke winterse watervogeltellingen zijn verzameld met een vast monitoringprotocol. Aangezien niet alle waterrijke gebieden elk jaar geteld worden tijdens deze watervogeltellingen, zijn de cijfers van het aantal overwinterende rosse stekelstaarten in Vlaanderen te beschouwen als een minimale schatting. De gegevens voor de berekening van het aantal rosse stekelstaarten op basis van losse waarnemingen zijn afkomstig van www.waarnemingen.be en worden niet volgens een vast protocol verzameld. Dubbeltellingen (vb. dezelfde vogel waargenomen in meerdere bij elkaar gelegen gebieden) kunnen hierdoor niet uitgesloten worden. De gegevens van de losse waarnemingen vormen dus mogelijks een overschatting van de werkelijke aantallen.
Download
Broncode indicator: rosse_stekelstaart.Rmd
Broncode metadata: rosse_stekelstaart_metadata.Rmd
| Beschrijving | Gegevens | Metadata |
|---|---|---|
| Wintermaxima | winter_maxima.csv | winter_maxima.yml |
| Losse observaties | losse_observaties.csv | losse_observaties.yml |
| Beheeracties | tabel_beheersacties.csv | tabel_beheersacties.yml |
Referenties
Adriaens, T, S Devisscher, D Brosens, P Desmet, en L Reyserhove. 2019.
‘Invasive species - Ruddy duck (Oxyura jamaicensis) in Flanders,
Belgium. Version 1.2.’ Research Institute for Nature and
Forest (INBO). Sampling event dataset https://doi.org/10.15468/ufhbyv
accessed via GBIF.org on 2020-12-22. https://www.gbif.org/dataset/7522721f-4d97-4984-8231-c9e061ef46df.