Toen ik nog kind was, moesten mijn ouders een half uur in de rij aanschuiven op het postkantoor om een brief van de overheid in ontvangst te gaan nemen. Een attest bekomen bij je gemeente nam gemakkelijk een halve dag in beslag. Vandaag doe je die zaken met je telefoon en Mijn Burgerprofiel, in 30 seconden.

Technologie heeft heel wat zaken efficiënter gemaakt. Maar de opmars van technologie gebeurde gelijktijdig met de opmars van de complexiteit. De complexiteit neemt in alle facetten van het leven toe. 40 jaar geleden bestonden er nog geen EPC-attesten, verbouwpremies, terugkommomenten voor een rijbewijs of de kmo-portefeuille. Toen was instemmen met cookies nog iets waar een kind blij van werd. De samenleving is complexer, en de overheidsdienstverlening is daar een spiegel van.

De meeste dienstverlening van de overheid kan je vandaag digitaal regelen, fantastisch! Maar jammer genoeg hebben we daar wel 86 loketten en een veelvoud aan websites voor nodig waar geen mens de weg in vindt. Dat komt omdat de overheid in de eerste plaats naar digitalisering kijkt als een middel om iets efficiënter te laten verlopen. Digitalisering dient om te besparen op tijd, postzegels en verplaatsingen. Waar is de ambitie om het eenvoudiger te maken?

Want niet alleen de complexiteit is toegenomen. De ingewikkeldheid - wat wij er als mens en als overheid van gemaakt hebben - is nog veel sneller toegenomen. En vandaag exporteren we elk apart die ingewikkeldheid naar onze doelgroep, dezelfde burgers, bedrijven en verenigingen. Maar die ingewikkeldheid digitaliseren, is een slecht idee. Daarom moeten we naast efficiëntie sterk inzetten op vereenvoudiging.

Als het over technologie gaat, denken we nog vaak op korte termijn. Aan een kleine verbetering, de lancering van een nieuwe maatregel of loket, of de vernieuwing van een systeem dat verouderd was. Dat is niet veranderen of digitaal transformeren. Dat is morrelen in de marge. Dat is de winkel openhouden en afwachten wat er morgen komt.

Als we écht de overheid van morgen willen realiseren, dan moeten we die plannen. Op meerdere jaren. Een budgetcyclus per jaar werkt niet voor het digitale domein. Daar bouw je geen architectuur mee voor de hele overheid. We moeten groot durven denken en het vervolgens samen pragmatisch invullen. We moeten een visie van 10 tot 15 jaar uitdragen.

Kathedraaldenken noemen ze dat, vanuit het voorbeeld dat een kathedraal bouwen vroeger meer dan 1 generatie de tijd nodig had. Bij de Sagrada Familia in Barcelona heeft het zelfs méér dan 1 generatie gekost.

We moeten durven kathedraaldenken, of we blijven ook morgen met de technologie van gisteren zitten.

Ik ben ervan overtuigd dat we een Government OS nodig hebben, een besturingssysteem voor onze overheid. Dat is een onderliggende en gemeenschappelijke sokkel van platformen, standaarden en afspraken. Boven op dat besturingssysteem kan elke overheid de eigen dienstverlening en beleid uitwerken. Dat creëert schaalvoordelen, het zorgt voor snelheid en bovenal: het vereenvoudigt. Het maakt het beheer en de veiligheid van onze technologie een stuk beter beheersbaar. We kunnen de bedrijfszekerheid verhogen. En we kunnen het voor burgers, bedrijven en verenigingen héél sterk vereenvoudigen. We moeten een overheid bouwen die voor iedereen werkt!

Bij Digitaal Vlaanderen gaan we daarom als eerste stap daarin onze bouwstenen clusteren tot mature platformen. En we roepen de héle overheid op om ook hun bouwstenen mee in te schrijven in het Government OS verhaal. Samen bouwen we zo één samenwerkend besturingssysteem.

Daarnaast gaan we zorgen voor een open samenwerkingsmodel. Al onze partners, overheden en dienstenleveranciers, kunnen oplossingen op dit platform bouwen.

Op die manier faciliteren we een open ecosysteem en bouwen we samen aan oplossingen die veel flexibeler dan vandaag inspelen op veranderende noden.

Geen enkele overheidsentiteit kan dit alleen, of heeft de ruimte en tijd om zo’n platform te realiseren en toekomstbestendig te maken. Daarom moeten we samen zo’n plan maken. Een plan van onze kathedraal.

We moéten groter durven denken en er vervolgens pragmatisch naartoe werken.

Een digitale overheid is NIET het doel.
Een efficiënte en eenvoudige overheid die voor iedereen werkt, is dat wél.

Laat ons de Vlaamse koterijen houden tot analoge folklore. Laat ons de lat digitaal veel hoger leggen.

Jan Smedts
Hoofd van Digitaal Vlaanderen