Gedaan met laden. U bevindt zich op: Ventilatie bij renovatie
Ventilatie bij renovatie
Bij renovatie is ventilatie cruciaal. Bij renovaties met vergunningsaanvraag of melding gelden isolatie- én ventilatie-eisen. Bij kleinere renovaties is ventileren niet verplicht en wordt het daarom vaak vergeten. Nochtans gaan isoleren en ventileren hand in hand en is een renovatie het uitgelezen moment om ventilatievoorzieningen toe te voegen. Hier vindt u praktijktips voor een gezonde, comfortabele en energiezuinige woning mét ventilatie.
Renoveren, dat is isoleren én ventileren
Isoleren en ventileren gaan hand in hand. Wanneer u een oudere woning isoleert, wordt uw woning luchtdichter. U sluit immers spleten en kieren af waarlangs warmteverlies optreedt. Zo sluit u ook natuurlijke luchtopeningen af.
Zorg er daarom voor dat er gecontroleerd geventileerd kan worden na het plaatsen van de isolatie, zodat vervuilde binnenlucht kan vervangen worden door verse buitenlucht.
Meer over Waarom ventileren.
Basisprincipe van ventileren
Het basisprincipe van ventilatie is lucht toevoeren in droge ruimten (leefruimten, slaapkamers), en afvoeren in natte ruimten (badkamer, keuken, wc).
Als de deuren tussen toevoer- en afvoerruimten onderaan een kier hebben, kan verse lucht vanuit de droge ruimte doorstromen naar de natte ruimte, waar vervuilde lucht wordt afgevoerd.
Om lucht toe te voeren, te laten doorstromen en af te voeren, zijn ventilatievoorzieningen nodig, zoals roosters, ventilatoren en kanalen.
Met ventilatiesysteem, of kan het ook zonder?
Als in alle droge ruimten toevoervoorzieningen voorkomen, in alle natte ruimten afvoervoorzieningen, en doorstroom ertussen, dan spreken we van een ventilatiesysteem (A, B, C of D). Een ventilatiesysteem kan volledig natuurlijk zijn (systeem A), volledig mechanisch (systeem D), of een combinatie van beide (systeem B of C).
Bij nieuwbouw en ingrijpende energetische renovaties is een ventilatiesysteem verplicht. Systemen C en D worden daarbij het vaakst toegepast.
Voor ’gewone’ renovaties is een ventilatiesysteem niet verplicht. Bij renovaties is het immers niet altijd mogelijk om meteen voor een ventilatiesysteem te gaan met toevoer en afvoer, overal.
- Bij vergunningsplichtige renovaties is het wel verplicht om ventilatievoorzieningen te plaatsen.
- Elke renovatie is een uitgelezen kans om de binnenluchtkwaliteit te verbeteren. Zijn uw ramen aan vervanging toe? Beslis dan welk ventilatiesysteem u in de toekomst wil. Kiest u voor natuurlijke toevoer, voorzie dan toevoerroosters in de nieuwe ramen van de droge ruimten. Badkamerrenovatie gepland? Plaats een permanente luchtafvoer. Hoe meer ruimten ventilatievoorzieningen krijgen, hoe dichter u bij een ventilatiesysteem komt en hoe beter de ventilatie in uw woning wordt.
- Voor kleinschalige renovaties bestaan ook nieuwe ventilatieconcepten (buildwise)(opent in nieuw venster), zoals een gedeeltelijk systeem C of D. Ze zijn gemakkelijk te installeren, leiden tot een betere binnenluchtkwaliteit en hebben een positieve invloed op het EPC (groen vinkje bij ventilatie), maar ze voldoen niet aan de ventilatievereisten voor ingrijpende energetische renovaties of nieuwbouw.
Vijf ventilatiereflexen bij renovatie
Een renovatie gepland? Plan of plaats ook ventilatie!
- Stap 1
Ventileer altijd
Zorg voor continue ventilatie, 24 uur per dag, 7 dagen per week, ook in de winter. Doe dat op een energiezuinige wijze, niet door de ramen constant open te zetten, maar door gecontroleerd te ventileren.
- Stap 2
Ga voor een ventilatiesysteem dat past bij uw renovatie
Bij een renovatie lukt het niet altijd om meteen voor een volledig ventilatiesysteem te gaan. Vraag raad aan een Energiehuis, aannemer of architect over welk systeem het beste bij uw renovatie past, en plaats al voorzieningen waar het kan.
Bij een systeem A en C voorziet u toevoer via roosters in de vensters of muren van de droge ruimten. De afvoer van vervuilde lucht in de natte ruimten kan op een natuurlijke manier (met schouw) of op een mechanische wijze (met ventilator). Bij systeem D gebeurt zowel de toevoer als de afvoer mechanisch en heeft u ventilatiekanalen nodig voor toevoer en voor afvoer.
- Stap 3
Voorzie toevoer van verse lucht in droge ruimten
Alleen af en toe de ramen openzetten is niet voldoende om uw woning goed te ventileren. Zijn uw ramen aan vervanging toe? Kies in de droge ruimten (leefruimten en slaapkamers) voor nieuwe ramen met raamroosters (systeem A of C). Of investeer meteen in een ventilatiesysteem voor de ganse woning (systeem D). Zo ventileert u energiezuinig zonder dat u uw ramen hoeft open te zetten.
- Stap 4
Voorzie afvoer van vervuilde lucht in natte ruimten
Denk bij de renovatie van een natte ruimte (wc, badkamer, keuken) na over de afvoer van de vervuilde, vochtige lucht. Een dampkap volstaat niet: die voert vuile lucht tijdelijk af, tijdens het koken. Voor goede binnenlucht heeft u een continue luchtafvoer nodig. U kunt daarvoor een luchtafvoer en een permanent draaiende ventilator plaatsen per natte ruimte, of voor verschillende natte ruimten samen.
- Stap 5
Denk aan doorstroom
Verse lucht moet vrij in uw woning kunnen stromen van de droge ruimten naar de natte ruimten, zonder blokkades. Laat de deur inkorten zodat u minimaal 0,5 cm ruimte laat tussen de binnendeur en de afgewerkte vloer, of laat een ventilatierooster plaatsen aan de onderkant van de deur. Dit geldt voor alle deuren in huis.
Praktijktips: ventilatie bij renovatie
Bij werken waarvoor een bouwvergunningsaanvraag of melding nodig is, is ventilatie verplicht. Ook bij andere werkzaamheden aan de woning, zijn er heel wat mogelijkheden om de woning te verbeteren met behulp van ventilatie: elke renovatiestap is een uitgelezen moment om ventilatievoorzieningen toe te voegen. Zo komt u dichter bij een eigentijdse, comfortabele en gezonde woning!
Er bestaan vandaag heel wat oplossingen die ventilatie bij elke renovatie haalbaar maken. De enige vereiste is een goede voorbereiding, zoals uit de onderstaande voorbeelden blijkt. Laat u bijstaan door een professional. Die kan u advies geven over welk systeem en welke stappen best bij uw situatie passen.
Als u vensters of beglazing vervangt in droge ruimten, kunt u verse buitenlucht aanvoeren via regelbare toevoerroosters in de nieuwe vensters of op de nieuwe beglazing. Plaats enkel roosters in de droge ruimten.
Liever geen roosters in de vensters? Ook via toevoerventilatoren per ruimte, of desnoods met muurroosters, kunt u verse lucht toevoeren.
Wilt u liever een volledig mechanisch systeem, zowel voor toevoer als voor afvoer (lees: systeem D)? Plaats dan geen toevoerroosters, maar voorzie toevoer via ventilatiekanalen, zodat u deze later kunt inbouwen in een systeem D.
In natte ruimten zoals badkamer, keuken en toilet, heeft u afvoervoorzieningen nodig om te ventileren. Bij de renovatie van zo een natte ruimte, voorziet u best meteen een continue afvoer, via een ventilator.
Voorbeeld: ventilatiekanaal ingewerkt in de rug van een badkamerkast. Woning van 1903.
ventiel ter hoogte van bovenste legplank – afgewerkte situatie Binnenzijde badkamer:
Om positief mee te tellen in het EPC (groen vinkje bij ventilatie) moet het gaan om permanent draaiende ventilatoren die voor een continu basisdebiet zorgen. Bij aanwezigheid of bij hoge luchtvochtigheid of -vervuiling kan het ventilatiedebiet verhoogd worden:
- afvoervoorzieningen met aanwezigheidsdetectie: via de lichtschakelaar in toilet, badkamer,… wordt het ventilatiedebiet verhoogd bij gebruik. Systemen die enkel lucht afvoeren bij aanwezigheid, bijvoorbeeld als het licht aan is, en niet continu draaien, voldoen niet aan de eisen voor een continue basisventilatie.
- vraaggestuurde afvoervoorzieningen. Sensoren meten dan de luchtkwaliteit, zoals de luchtvochtigheid en de CO2-concentratie. Als de lucht vervuild is, grijpt het systeem in en verhoogt het de afvoer van vervuilde lucht. Bij een normale luchtkwaliteit draait het systeem continu op een minimumstand. Op die manier zijn het elektriciteitsgebruik en het warmteverlies minimaal met een maximum aan comfort.
Heeft u een zolder? Dan kunt bij de keuze voor een ventilatiesysteem met mechanische toevoer en/of afvoer op de zoldervloer horizontale ventilatiekanalen laten lopen. Deze kanalen kunnen de droge ruimten van de onderliggende verdieping van toevoer voorzien, en de vochtige, vervuilde lucht uit de natte ruimten afvoeren.
Bij een hellend dak kunt u de horizontale kanalen aan de vloer van de schuine kanten laten lopen. Als u de zolder nog wil inrichten, verliest u zo het minst nuttige ruimte (zie foto).
Een zolder is ook een plaats waar u de ventilatoren van systeem C (mechanische afvoer) en systeem D (mechanische toevoer en afvoer) kunt plaatsen, en de toevoer- en/of afvoerbuis naar buiten kunt brengen.
Verlaagde plafonds en ingebouwde kasten zijn ideaal om horizontale ventilatiekanalen te verbergen voor systeem C of D.
Rond galvakanaal, weggestopt in ingemaakte kast in de keuken Ingemaakte kast:
Flexibele ventilatiekanalen weggewerkt in de bestaande structuur, boven het verlaagd plafond in de keuken. Verlaagde plafond:
Ventilatiekanalen worden onzichtbaar weggewerkt, met behoud van het karakter van de woning van 1936. Breekt u een schouw af van een kachel of haard?
Dan komt er ruimte vrij voor een leidingkoker.
Daar kunt u verticale ventilatiekanalen in kwijt, voor de mechanische afvoer van ventilatiesysteem C of D.
Bij het na-isoleren van bestaande constructies is het aan te raden om al alle leidingwerk voor ventilatie in de isolatie op te nemen tijdens de uitvoering van de werken. Zo kan in een latere fase een ventilatietoestel onmiddellijk aangesloten worden.
Linksboven is een ventilatieventiel zichtbaar (toevoer). Het ventilatiekanaal is in het dakisolatiepakket ingewerkt. (bestaande woning van 1993) Wilt u nieuwe dakisolatie plaatsen en kiest u meteen voor een dik isolatiepakket dat voldoet aan de nieuwbouwnorm?
Dan kunt u de ventilatiekanalen in de dakopbouw wegwerken.
De overheid stimuleert ventileren bij renoveren
Gezonde binnenlucht is belangrijk voor u en uw woning(opent in nieuw venster). Daarom:
- is het premiebedrag van Mijn VerbouwPremie bij het vervangen van vensters en deuren hoger voor de laagste en middelste inkomenscategorie, als u ventilatievoorzieningen hebt geplaatst,
- is er sinds 2024 meer aandacht voor ventilatie op het EPC van een woning: het EPC toont of er voldoende ventilatievoorzieningen zijn. Is er nergens ventilatie, dan gaat het EPC-label erop achteruit. Door gecontroleerde ventilatie verlaagt niet alleen de energiekost, maar verhoogt ook de gezondheid en het comfort van de woning. Door ventilatie zichtbaar te maken op het EPC heeft het invloed op de waarde van de woning.
- ontvangt u vanaf 2025 de hoogste EPC-labelpremie (500 tot 1.000 euro extra) enkel als voldaan is aan de minimale ventilatie-eisen. Dit geldt voor de verbouwing van woningen met een slecht label (E of F) naar een beter label (A, B of C) en voor appartementen met een label (D, E of F) naar een label (A of B).