Gedaan met laden. U bevindt zich op: 20 jaar stadsvernieuwing Jaarbeeld 2022

20 jaar stadsvernieuwing

Steden evolueren en vernieuwen al duizenden jaren, maar het beleidsinstrument ‘stadsvernieuwing’ is veel recenter. Het zag in 2002 het levenslicht in Vlaanderen en vierde dus zijn 20ste verjaardag in 2022. Iemand die een groot stuk van dat traject mee aflegde, is beleidsmedewerker Stijn Van Wolputte. Hij legt uit welke weg het instrument aflegde en illustreert dat met concrete realisaties.

Wat maakt jullie stadsvernieuwingsinstrument zo speciaal?

Stijn: “Met onze stadsvernieuwingsprojecten willen we in de 1ste plaats een hefboom zijn voor de ontwikkeling of herwaardering van bepaalde gebieden zoals leegstaande fabriekssites, kanaalzones, havengebieden of stationsomgevingen. Maar stadsvernieuwing is meer dan het realiseren van infrastructuur. Steden zijn de plaatsen waar alle maatschappelijke uitdagingen samenkomen: mobiliteit, dienstverlening, nood aan openbare ruimte, wonen en ga zo maar door. Dat moet je plaatsgericht en in samenhang met elkaar aanpakken om de levenskwaliteit van de stedelijke inwoners te verbeteren.”

Investeren in stenen moet ook investeren in mensen zijn?

Stijn: “Precies. De grote meerwaarde van ons instrument ligt in het stimuleren van koppelkansen. Een voorbeeld. Met een meer klimaatrobuust publiek domein kunnen we ook biodiversiteitsdoelen halen en het stedelijk hitte-eilandeffect bestrijden. Of, zoals in Roeselare, met de renovatie van het oude postgebouw komen tot een versterkte dienstverlening voor kwetsbare doelgroepen, met aandacht voor circulariteit, duurzaamheid en bewonersbetrokkenheid.”

Integrale duurzaamheid, klimaatadaptatie, collectieve woonvormen, zachte mobiliteit en deeleconomie treden steeds meer op de voorgrond.

Stijn Van Wolputte

Beleidsmedewerker Stedenbeleid

Is er in die 20 jaar veel veranderd?

Stijn: “De basis zoals die meer dan 20 jaar werd gelegd in het witboek ‘De Eeuw van de Stad’, blijft behouden: investeren in stedelijkheid. Die term stedelijkheid is een beetje flou maar wel essentieel. Stedelijkheid staat voor specifieke kenmerken of kwaliteiten die eigen zijn aan de stad. Het samenleven in steden wordt gekenmerkt door de 4 D’s: dichtheid, diversiteit, duurzaamheid en democratie. De laatste jaren is daar nog een 5de D bijgekomen: de D van digitalisering. Andere maatschappelijke thema’s die de laatste jaren meer op de voorgrond traden, zijn onder meer integrale duurzaamheid, klimaatadaptatie, circulariteit, collectieve woonvormen, energetische renovatie, zachte mobiliteit en deeleconomie.”

Je noemde zonet digitalisering. Heeft de evolutie naar slimme steden een impact op stadsvernieuwing?

Stijn: “We zien zeker een rol weggelegd voor slimme technologie. Zo kennen we Nieuw Zuid in Antwerpen als smart city district. Daar moeten technologische vernieuwingen zoals slimme meters en de Circulair Zuid-app bewoners van Nieuw Zuid aanzetten tot minder en slimmer gebruik van energie, water, materialen en afval. Technologie als hulpmiddel voor het aanpakken van beleidsvraagstukken.”

Welke Vlaamse ondersteuning is er voor de steden en gemeenten die kiezen voor een stadsvernieuwing?

Stijn: “Sinds 2017 zijn de subsidies voor stadsvernieuwingsprojecten bijeengebracht in het Investeringsfonds. We onderscheiden 3 subsidiekanalen. Je hebt natuurlijk de projectsubsidies voor de concrete realisatie van investeringsprojecten, maar daarnaast bestaan er ook nog conceptsubsidies voor de ontwikkeling van vernieuwende ideeën. Met de thematische stadsvernieuwingsprojecten steunen we meer kleinschalige en vernieuwende projecten rond een jaarlijks wisselend thema, zoals het aanpakken van hitte-eilanden in de stad, deelmobiliteit of het nieuwe ontmoeten. Nu, de financiële middelen zijn 1 ding, maar de meerwaarde van de stadsvernieuwingsprojecten ligt ook in de inhoudelijke ondersteuning die wij en ons team van externe experten aan de steden geven.”

Wat is nu voor jou een goed stadsvernieuwingsproject?

Stijn: “Er zijn er best wel wat, maar ik heb het voor Nieuw Gent Vernieuwt. Dat is een sociale huisvestingswijk uit de jaren ’70 met hoog- en laagbouw en relatief veel open ruimte. Stad Gent verbetert er de huisvesting en de betaalbaarheid ervan met tegelijk veel aandacht voor ontmoetingsplekken en een kwalitatief publiek domein. Het heeft een sterke sociaaleconomische en sociaal-culturele poot en richt zich op het vergroten van de maatschappelijke kansen van kwetsbare doelgroepen.”

Nog een vraagje: vallen de wijkverbeteringscontracten ook onder stadsvernieuwing?

Stijn: “Ja en nee. Stadsvernieuwingsprojecten zijn investeringssubsidies, terwijl de wijkverbeteringscontracten eerder werkingssubsidies omvatten. Die laatste hebben een plaatsgerichte insteek met hun focus op buurten waar meerdere problematieken samenkomen. Bijvoorbeeld in Beringen werkt de stad aan de renovatie van de tuinwijk Beringen-Mijn. Dat koppelen ze aan het stimuleren van lokaal ondernemerschap. In die zin zijn stadsvernieuwing en wijkverbetering complementair en kunnen ze elkaar versterken. Investeren in stenen is investeren in mensen.”