Huren of kopen? Of iets van allebei?

Coöperatief wonen kan omschreven worden als:

• een autonome organisatie van personen die zich vrijwillig verenigen
• om hun woonbehoefte te behartigen,
• door middel van een coöperatieve onderneming
• waarvan ze samen, eventueel met andere investeerders of organisaties, eigenaar zijn en die ze samen controleren.

Individuele bewoners treden via de aankoop van aandelen toe tot de coöperatieve onderneming, maar worden nooit eigenaar van hun woning. De aandelen geven een gebruiksrecht (woonrecht) en inspraak in het beheer van de coöperatie. Via de aandelen kan er een korting op de huurprijs worden toegekend. Als bewoners de coöperatie willen verlaten, kunnen de aandelen weer verkocht worden.

Meer informatie over coöperatief wonen(opent in nieuw venster) vindt u op coöperatiefwonen.be, een platform ontworpen door Architectuurwijzer en Cera.

Leertraject coöperatieve woonprojecten

Het departement Omgeving en het agentschap Wonen in Vlaanderen starten in 2022 een leertraject op over het potentieel van coöperatieve woonprojecten in Vlaanderen. Het leertraject steunt op het principe ‘learning by doing’ en krijgt vorm via een oproep naar vijf pilootprojecten in functie van de realisatie van vijf coöperatieve woonprojecten.

De projectoproep leverde vijf pioniers op. Zij krijgen tot eind 2024 begeleiding op maat van hun specifieke en concrete noden. Vanaf de beginperiode zullen kennis en informatie actief verspreid worden naar een ruimer netwerk van geïnteresseerden. Concreet zullen er vijf netwerkmomenten georganiseerd worden, waaraan andere steden en gemeenten, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en ook geïnteresseerde burgers en initiatiefnemers kunnen deelnemen.

Meer informatie over het leertraject coöperatieve woonprojecten(opent in nieuw venster), de pilootprojecten en de netwerkmomenten vindt u op de website van het departement Omgeving.

Het huren van een woning is niet de enige mogelijkheid om een woning tijdelijk te bewonen. Zo is het mogelijk om een erfpacht- of opstalrecht te verkrijgen op een woning of een grond. De federale regelgeving inzake erfpacht- en opstalovereenkomsten is uitgewerkt in het Burgerlijk Wetboek en biedt de contractspartijen veel flexibiliteit om de inhoud van de overeenkomst te bepalen. Enkel van de definities en de termijnen kunnen de contractspartijen niet afwijken.

Het erfpachtrecht is een tijdelijk zakelijk gebruiksrecht dat een vol gebruik en genot verleent van andermans goed dat onroerend is uit zijn aard of door incorporatie. Er wordt een algemeen gebruiksrecht toegekend aan de erfpachter, met als enige beperking dat de waarde van het onroerend goed niet verminderd mag worden. Behoudens andersluidend beding mag de erfpachter de bestemming van de zaak wijzigen. De duurtijd van een erfpachtrecht moet minstens 15 en maximaal 99 jaar bedragen.

Het opstalrecht is een tijdelijk zakelijk gebruiksrecht dat het eigendomsrecht verleent op al dan niet gebouwde volumes, voor het geheel of een deel, op, boven of onder andermans grond om er bouwwerken of beplantingen te hebben. Een opstalrecht mag maximaal voor een termijn van 99 jaar gevestigd worden.

Community Land Trust (CLT)

Een specifiek woonconcept dat gebruik maakt van een erfpacht- of opstalrecht is de Community Land Trust (CLT).

Een Community Land Trust is een democratisch gestructureerde en onafhankelijke organisatie zonder winstgevend doel. De CLT verkrijgt en beheert (quasi-)publieke gronden waarop woningen worden gebouwd. De woning wordt verkocht en de grond blijft eigendom van de CLT. De CLT zal de gronden verhuren of er tijdelijke zakelijke rechten (erfpacht- of opstalrecht) op verlenen. Op die manier worden de gronden onttrokken aan de markt en wordt de betaalbaarheid van de woning gegarandeerd voor iedere (toekomstige) bewoner. Alle bewoners van CLT-woningen worden automatisch lid van de CLT.

Wie nog niet voldoende geld heeft om een eigen woning te kopen, kan onder bepaalde voorwaarden de woning huren in afwachting van de definitieve aankoop.

Huurkoop

Een huurkoopovereenkomst is een koopovereenkomst waarbij de eigendomsoverdracht van de woning wordt uitgesteld. De huurkoper betaalt de koopprijs van de woning niet in een keer, maar betaalt maandelijkse huurgelden aan de verhuurverkoper. Zodra alle betalingstermijnen zijn vervuld, wordt de woning eigendom van de huurkoper.

Huren met aankoopoptie

Huren met aankoopoptie (‘rent to buy’) is het huren van een woning waarbij de huurder op een vooraf afgesproken moment de vrije keuze heeft om de woning aan te kopen. Bij de start wordt geen koopovereenkomst, maar een huurovereenkomst gesloten. De aankoopsom van de woning wordt in dat geval verminderd met een deel van de betaalde huurgelden. Die huurgelden dienen dus als voorschot op het totale aankoopbedrag.

Een koop op lijfrente is een overeenkomst waarbij een partij aan de tegenpartij een periodieke betaling verschuldigd is zolang die in leven is, en in ruil verkrijgt de partij de woning zodra de tegenpartij overlijdt. Het is dus een kanscontract: de gevolgen van de overeenkomst hangen af van een onzekere gebeurtenis, namelijk het overlijden van de tegenpartij.