Progressieve tewerkstelling in diverse uitkeringsstelsels: verkennend onderzoek naar de opportuniteiten en valkuilen
In dit onderzoek worden financiële werkloosheids- en inactiviteitsvallen in kaart gebracht die ervoor zorgen dat het voor personen met een werkloosheidsuitkering of andere uitkering niet loont om de stap naar betaald werk te zetten. Ook de mogelijkheden van progressieve werkhervatting, zoals we dit kennen bij de ziekte- en invaliditeitsuitkering, werden verkend voor diverse groepen uitkeringsgerechtigden.
Progressieve tewerkstelling
Progressieve tewerkstelling omvat een combinatie van loon en uitkering voor werknemers erkend in arbeidsongeschiktheid. Deze combinatie uit de federale ziekteverzekering kan ook voor andere uitkeringssystemen interessant zijn. Via activerende instrumenten zoals arbeidsmatige activiteiten in de sociale economie kunnen personen wel gemotiveerd worden om de stap naar betaald werk te zetten, maar het is voor hen niet steeds mogelijk om meteen de stap naar voltijdse tewerkstelling te zetten. Een deeltijdse tewerkstelling betekent evenwel dat de uitkering wegvalt, wat hen ervan weerhoudt om aan de arbeidsmarkt deel te nemen.
Financiële werkloosheids- en inactiviteitsvallen
Deze studie brengt in kaart wat de financiële impact is in 2023 wanneer men terug aan het werk gaat onder het huidige beleid voor de ziekte- en invaliditeitsuitkering, het leefloon, de inkomensvervangende en de integratietegemoetkoming, en bij langdurige werkloosheid. Voor het leefloon, de inkomensvervangende en de integratietegemoetkoming, en langdurige werkloosheid, is ook de financiële impact van een regeling van progressieve tewerkstelling in kaart gebracht.
Analysemethode
De analyses in deze studie zijn uitgevoerd aan de hand van de microsimulatiemethode op basis van typegezinnen. Die methode laat toe om na te gaan welke impact personen in verschillende gezinsvormen ondervinden wanneer ze terug zouden gaan werken. Concreet werd het Belgische microsimulatiemodel BELMOD gebruikt, een recent ontwikkeld microsimulatiemodel van de FOD Sociale Zekerheid.
Resultaten
- Onder het huidige beleid zorgt werkhervatting bij ziekte- en invaliditeitsuitkeringen, leeflonen en de tegemoetkomingen voor personen met een handicap niet voor inactiviteitsvallen.
- Enkel bij de werkloosheidsuitkering zorgt een werkhervatting bij deeltijdse arbeid voor een werkloosheidsval. Bij de inkomensgarantie-uitkering is dit niet het geval.
- Bij elk van de uitkeringen zijn er mechanismes zoals het wegvallen van de werk- en jobbonus en het overschrijden van een inkomensgrens, die in sommige situaties ervoor zorgen dat meer werken of werken tegen een hoger loon niet zorgt voor een hoger beschikbaar gezinsinkomen. De simulatie van een regeling van progressieve tewerkstelling laat zien dat voor alle situaties deze regeling voor de gezinnen voordeliger is dan het huidige beleid en dus resulteert in een hoger beschikbaar gezinsinkomen. Toch zijn ook daar factoren, zoals het overschrijden van een inkomensgrens, die personen ervan kunnen weerhouden om meer uren per week te gaan werken.