In de tuin
Heel wat populaties van het vliegend hert bevinden zich bij ons in privétuinen. Vliegende herten doen helemaal geen kwaad aan de planten in de tuin aangezien de larven enkel leven van reeds afgestorven dood hout. Ze helpen dus de tuin op te ruimen. De volwassen kevers eten niet en hun dreigend uitziende scharen zullen ze enkel gebruiken als je de kever probeert te vangen. Gezien deze kever vrij zeldzaam is in Vlaanderen, mag je best wel trots zijn op zo’n unieke kever in de tuin. Omdat wij deze soort goed willen opvolgen, willen we je vragen om je waarnemingen door te geven aan Arno Thomaes.
In tuinen vinden de kevers vooral in treinbielzen en houten palen een geschikt broedsubstraat. Deze treinbielzen en palen worden vaak gebruikt om steile hellingen te overbruggen. In andere gevallen bestaat het broedsubstraat uit stobben van omgezaagde bomen. De huidige wetgeving voorziet in een bescherming van de broedplaatsen van het vliegend hert, wat betekent dat het verwijderen van deze stobben en treinbielzen verboden is. Dit kan wel eens voor problemen zorgen als je bv. de treinbielzen in je tuin wil vervangen (zie verder).
Treinbielzen vormen lang niet het enige broedsubstraat dat vliegende herten benutten. Er zijn tal van voorbeelden bekend waar de larven gevonden werden in houten weidepalen, elektriciteitspalen en allerlei andere palen; houten banken, speeltuigen en sierornamenten; brandhout maar bv. ook verhakseld hout dat in een dikke laag is gebruikt voor de aanleg van wandelpaden en speelterreinen. We kunnen dan ook stellen dat alle loofhout in grondcontact potentieel geschikt is. Het vliegend hert heeft blijkbaar geen problemen met verduurzaming van het hout met carboline (zoals bij treinbielzen). Niet geïmpregneerd hout is wellicht beter dan behandeld hout.
Als je treinbielzen of houten palen in je tuin wil verwijderen en je weet of vermoedt dat er vliegende herten in zitten, contacteer dan eerst de milieuambtenaar van jouw gemeente of het Agentschap voor Natuur en Bos. Samen zoeken we graag naar een oplossing die zowel voor u als voor deze unieke kever geschikt zijn.
Wat kan ik doen om mijn tuin (beter) geschikt te maken voor het vliegend hert?
Het is belangrijk om te beseffen dat vliegende herten niet zomaar komen opduiken. Als er in jouw gemeente nog nooit vliegende herten zijn gezien, kan je ze ook niet in jouw tuin krijgen. Heb je echter al vliegende herten in de tuin of zitten er in de buurt dan kunnen volgende tips zeker de beestjes in jouw tuin helpen:
- Laat bomen staan ook al worden ze oud en beginnen ze af te sterven. Oude bomen en natuurlijk afgestorven bomen zijn belangrijk voor zeer veel zeldzame insecten. Als de boom uiteindelijk toch omgezaagd moeten worden, zaag de boom dan af op een zekere hoogte en laat de ondergrondse delen ongemoeid. Stamstukken van de omgezaagde boom kan je rond de stobbe stapelen of eventueel een klein beetje in de grond ingraven. Het vliegend hert kan stobben van loofbomen reeds een jaar na het omzagen koloniseren.
- Plant een nieuwe boom voor elke gekapte boom. Deze kan een broedsubstraat voor de toekomstige generatie worden.
- De meeste struiken kan je om de paar jaar (bv. 9j) tot tegen de grond terugsnoeien. Ze lopen dan opnieuw uit maar ondergrond sterven er wortels af die door de larven van deze kever benut worden. Plant je 9 inheemse struiken naast elkaar dan blijf je gemakkelijk op schema en lever je tal van diersoorten een immense variatie aan schuilplaatsen, bloesems, bessen en waardplanten. Met het snoeiafval kan je een takkenhoop aanleggen, goed voor vliegend hert maar ook tal van kleine dieren komen er in overwinteren.
- Bouw een echte broedhoop in de tuin specifiek voor vliegend hert (zie broedhoop).
- Behoud de treinbielzen in je tuin! Als ze te sterk beginnen te verrotten, kan je ze vervangen (zie hierboven).
Voor het vliegend hert is het belangrijk dat het geschikt dood hout niet teveel overschaduwd wordt (door coniferen of groenblijvende struiken). Ook mag de bodem niet te nat zijn. Hellingen en vooral zuidhellingen zijn dan weer ideaal voor de kever.
Voortuin met populatie vliegend hert in treinbielzen
Literatuur
- Thomaes, A. & Vandekerkhove, K. 2004. Ecologie en verspreiding van Vliegend hert in Vlaanderen. Geraardsbergen, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, in opdracht van afd. Bos & Groen, Rapport IBW Bb R 2004.015
- Thomaes, A. 2008. Vliegend hert drie jaar later: van bureaustudie tot monitoring en bescherming. Brakona-jaarboek 2006-2007, 118-125
- Thomaes, A., Beck. O., Crevecoeur, L., Engelbeen, M., Cammaerts, R. & Maes, D. 2007. Het Vliegend hert in Vlaanderen en in het Brussels Gewest: Verspreiding en ecologie van een ‘bos’soort. Natuur.focus, 6(3): 76-82
- Thomaes, A. & Vandekerkhove, K. 2005. Ecologie en verspreiding van Vliegend hert in Vlaams-Brabant en Brussel. BRAKONA jaarboek 2004, 62-69
- Thomaes, A., Kervyn, T. & Maes, D. 2008. Applying species distribution modelling for the conservation of the threatened saproxylic Stag Beetle (Lucanus cervus). Biological conservation, 141: 1400-1410
- Thomaes, A. 2007. Aanleg van broedhopen voor Vliegend hert. Brussel, Instituut Natuur- en Bosonderzoek, INBO.A.2007.105
- Thomaes, A., Kervyn, T., Beck O. & Cammaerts, R. 2008. Distribution of Lucanus cervus in Belgium: surviving in a changing landscape (Coleoptera: Lucanidae). Revue d'Ecologie (Terre & Vie), 63:139-144
- Thomaes, A. 2009. A protection strategy for the stag beetle (Lucanus cervus, (L., 1758), Lucanidae) based on habitat requirements and colonisation capacity. Saproxylic Beetles - their role and diversity in European woodland and tree habitats: Proceedings of the 5th Symposium and Workshop on the Conservation of Saproxylic Beetles, 149-160