Verschillende salamandersoorten, gelijkaardige hindernissen
Om verlies of verzwakking van lokale populaties van een bepaalde soort te vermijden, moeten af ten toe individuen van de ene tot de andere populatie geraken. Zo worden genen uitgewisseld en wordt inteelt vermeden. Dat geldt dus ook voor salamanders die in verschillende poelen leven. Maar hoe beïnvloedt het landschap nu de genenuitwisseling tussen poelen? We onderzochten het in een landbouwgebied doorspekt met gebouwen en wegen in Temse en Kruibeke, waar verschillende soorten leven: kamsalamanders, die vrij zeldzaam zijn, en kleine watersalamanders, die vrij algemeen voorkomen.
De deelpopulaties kamsalamander blijken meestal geïsoleerd te zijn. De groepen kleine watersalamander zijn meer met elkaar verbonden. Kleine watersalamanders zijn dan ook minder gevoelig voor menselijke invloeden. Desondanks stelden we onder de kleine watersalamanders in ons onderzoeksgebied wel wat inteelt vast en een onderliggende verdere verdeling in groepjes van deelpopulaties. Dit kan wijzen op een recente afname van de connectiviteit tussen de deelpopulaties.
Tegelijk tonen beide soorten een vergelijkbaar patroon van genetische diversiteit in poelen waar ze samen voorkomen. We merken bijvoorbeeld dat de genetische variatie in de twee soorten lager is in kunstmatige poelen en tuinvijvers dan in de overige (meer) natuurlijke poelen en veedrinkpoelen. Voor elke soort maakten we een kaart van het gebied met daarop de hindernissen voor genenuitwisseling. Beide kaarten zijn verrassend gelijkaardig.
Voor de kamsalamander zijn gebieden met weinig bomen of veel akkers niet ideaal. Intensief beheerd grasland mist structuur. Ruimtelijke variatie in de vegetatie is een must voor beide soorten. Het toevoegen van poelen van verschillende grootte in de buurt van bestaande poelen en overstappen naar een beheer van het landschap met onder andere meer houtkanten en hagen zou beide soorten ten goede komen.
Deze studie gebeurde in samenwerking met Regionaal Landschap Schelde-Durme v.z.w.
Meer lezen: Cox K., Schepers R., Van Breusegem A., & Speybroeck J. (2023). The common ground in landscape effects on gene flow in two newt species in an agroecosystem. Conservation Genetics. https://doi.org/10.1007/s10592-023-01539-w of in PDF formaat.
Beeld boven: kleine watersalamander (foto Rollin Verlinde - Vildaphoto)
Staalname in poel in Temse (foto INBO)