Gestresseerde beukzaailingen herstellen met en zonder groeicompensatie
Klimaatverandering brengt meer extreme en wisselende weersomstandigheden met zich mee. De vraag is niet enkel wat die met een plant doen, maar ook hoe de plant erna recupereert. We onderzochten bij zaailingen van beuk de gevolgen van een verhoogde temperatuur in het voorjaar én van een late voorjaarsvorst.
We bestudeerden lokale herkomsten van beuk, waaronder Zoniënwoud en Voeren, een herkomst uit de Veluwe, uit de Hoge Venen en zelfs een herkomst uit de Spaanse Pyreneeën. Bij alle herkomsten zagen we dat een verhoogde voorjaarstemperatuur stress creëerde. Hierdoor groeiden de zaailingen minder, ook al was het groeiseizoen verlengd door de vroegere uitloop van de planten. Opmerkelijk was dat de planten zich in de volgende jaren herstelden met volledige compensatie. Dit betekent dat de groei in de volgende jaren toenam, waardoor het verschil met de controleplanten ingehaald werd.
Klimaatverandering kan ook door late voorjaarsvorst schade veroorzaken. We zien steeds vaker warme periodes in het vroege voorjaar. Planten gaan zich hierdoor vroeger ontwikkelen en worden zo gevoeliger voor late voorjaarsvorst. Dit gebeurde in 2019 bij onze beukjes. Door vorstschade vertraagde hun groei aanzienlijk. In 2020 herstelden de jonge beukjes zich, maar ditmaal zonder compensatie. Ze vertoonden in 2020 dus een normale groei vergelijkbaar met de controleplanten, maar geen verhoogde groei die de achterstand ongedaan maakte.
De late voorjaarsvorst trof vooral beukzaailingen die volop aan het uitlopen waren. Met name de Spaanse herkomst, een herkomst uit Voeren (net iets meer continentaal) en een herkomst van Brakelbos werden getroffen. We weten dat in Brakelbos na de eerste wereldoorlog niet-lokaal materiaal werd aangeplant in het kader van herstelbetalingen. Hoogstwaarschijnlijk gebeurde dit met een continentale Duitse herkomst. Dit wijst erop dat herkomsten uit een continentaal klimaat met meer voorspelbare seizoenen moeite hebben met een meer grillige afwisseling van warme en koude periodes in de lente, typisch voor een Atlantisch klimaat. Dit geeft aan dat we best voorzichtig omspringen met het aanplanten van bomen met een continentale herkomst in Vlaanderen.
Kristine Vander Mijnsbrugge, Luc De Keersmaeker, Kris VandeKerkhove, Arno Thomaes
Vorstschade bij jonge beuken (foto INBO)
Beeld boven: Zoniënwoud (foto INBO)