Beheerevaluatie Kust in opdracht van het agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust
In de periode 2021-2023 voerde het INBO een monitoring uit van de flora en vegetatie van twaalf duingebieden, in totaal 338 ha. Dat gebeurde in opdracht van de beheerder van die gebieden, het agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust van de Vlaamse Overheid.
De vegetatie van het studiegebied omvat een groot deel van de helmduinen aan onze kust, net zoals de bijhorende, heel kenmerkende zeereepsoorten. De zeereep is de hoge eerste duinrug aan de zeezijde. De helmduinen kennen weinig verstuiving en zijn hierdoor in het algemeen niet in een gunstige staat van instandhouding. Opgaand struweel en bos nemen ongeveer de helft van de oppervlakte in van de onderzochte duinen. De bossen zijn vooral abelenaanplanten met een beperkte ecologische waarde.
Uit herhaalde kartering leiden we een netto-uitbreiding af van de bijzondere soorten, zowel in populatiegrootte als in soortenaantal. Een duidelijke toename zien we bij de soorten van de zeereep, van mosduin en duingrasland, en bij duinvalleisoorten. Een belangrijke oorzaak hiervan is wellicht de klimaatopwarming, maar ook natuurinrichting en -beheer hebben duidelijk een positief effect. Een afname stellen we vooral vast bij soorten van het hoogstrand en een aantal gevoelige, vaak meer vochtminnende graslandsoorten. Voor deze laatste vormen vergrassing, verstruweling en mogelijk ook verdroging een probleem.
Verder karteerden we ongeveer 70 uitheemse, vaak invasieve plantensoorten. Vooral houtige uitheemse soorten zoals rimpelroos, olijfwilgsoorten, haagliguster, (Franse) tamarisk en boksdoorn vormen een probleem en overwoekeren inheemse vegetatie. Het Europese project LIFE DUNIAS zet in op de bestrijding ervan, waardoor hun oppervlakte intussen verminderde.
Uitheemse invasieve plantensoorten bestrijden is dan ook een belangrijk aandachtspunt bij de beheeraanbevelingen. Verder pleiten we voor de uitbreiding van duingrasland, het prioritaire Europees beschermde habitattype 2130. In de helmduinen moet het beheer leiden tot grotere dynamiek, iets waar het verwijderen van exoten al zeker kan toe bijdragen. Tot slot stellen we voor om maatregelen te nemen om verstoring van de stranden te beperken. Dit is zowel rustverstoring en overbetreding door recreatie als meer grootschalige verstoring door het regelmatig herprofileren van badstranden.
Beeld boven: Sam Provoost