Nitrificatie in het kronendak verdoezelt in hoge mate de impact van landbouw op Vlaamse bosecosystemen
Het INBO werkte mee aan het internationaal Horizon 2020-onderzoeksproject NITRIPHYLL, naar nitrificatie in het kronendak van Europese bossen. Nitrificatie is het proces waarbij gespecialiseerde micro-organismen (archaea en bacteriën) op de bladeren of naalden, ammonium omzetten in nitraat. Er wordt al langer aangenomen dat het kronendak een belangrijke schakel vormt in de stikstofcyclus in bossen. Pas recent laten geavanceerde onderzoeksmethoden toe om deze complexe processen te ontrafelen.
Voor dit onderzoek werden tien proefvlakken van het ICP Forests Level II-meetnet geselecteerd. In Vlaanderen gaat het om de proefvlakken met grove den in Brasschaat, en met beuk in het Zoniënwoud. De locaties werden gekozen langsheen een stikstofdepositiegradiënt. De Vlaamse plots behoren tot de categorie met de hoogste depositie in Europa. In de nazomer van 2016 werden stalen van het doorvalwater - dat is de neerslag na passage door het kronendak - onderzocht.
In Brasschaat was 55% van het nitraat in de doorval van biologische oorsprong (dus afkomstig van microbiële omzetting van ammonium in nitraat). In het Zoniënwoud bedroeg het aandeel zelfs 69%. Omgerekend wil dit zeggen dat jaarlijks 4-5 kg stikstofdepositie die in de doorval gemeten wordt als nitraat, oorspronkelijk op het bos werd afgezet onder de vorm van ammonium. Nitrificatie in het kronendak verdoezelt dus in hoge mate het aandeel van ammonium in de doorvaldepositie van anorganische stikstof.
De depositie van ammoniak is hoofdzakelijk afkomstig van landbouwactiviteiten, en geoxideerde stikstof van verbrandingsprocessen (o.a. industrie, verkeer en huishoudens). Dit onderzoek wijst uit dat we met onze metingen van de doorvaldeposities tot vandaag de impact van ammoniak hebben onderschat en deze van geoxideerde stikstof overschat.
Meer lezen: Guerrieri R. et al. (2024). Substantial contribution of tree canopy nitrifiers to nitrogen fluxes in European forests. Nature Geoscience 17, 130-136. https://doi.org/10.1038/s41561-023-01364-3