Heeft de bultrugzalm zijn weg gevonden naar de Maas?
Recent eDNA-onderzoek van het INBO pikte op twee plaatsen in de Maas de aanwezigheid op van de niet-inheemse bultrugzalm. Dat is een kleine zalmsoort, die haar naam dankt aan de enorme bult op de rug. Deze bult ontwikkelt zich vooral bij de mannetjes wanneer ze, vanuit de oceaan, de rivieren opzwemmen om te paaien en uiteindelijk te sterven. Het is een zalmsoort die oorspronkelijk voorkomt in de Stille Oceaan ten westen van Noord-Amerika en door de mens is uitgezet in Kola, Noord-Rusland. Bultrugzalm is sinds 2017 in de Atlantische Oceaan aan een versnelde zuidwestelijke opmars bezig. Zo komen ze vandaag de dag al in veel Scandinavische, Ierse en Schotse rivieren vaker voor dan de Atlantische zalm. Ook in Nederland werden bij de Haringvlietsluizen onlangs drie bultrugzalmen gevangen, wat aangeeft dat de soort verder naar het zuidwesten oprukt.
Ook de Atlantische zalm wordt steeds meer in de Maas en haar zijrivieren via eDNA gedetecteerd. Deze waarnemingen tonen aan dat de herstelprogramma’s die werden opgestart nadat de soort bijna volledig verdwenen was, hun vruchten beginnen af te werpen. Hierbij wordt ingezet op herintroductie van de Atlantische zalm, het herstel van rivierconnectiviteit en verbetering van de waterkwaliteit in onze rivieren.
Of de bultrugzalm op termijn een bedreiging vormt voor de inheemse Atlantische zalmpopulaties, is onduidelijk. Doordat de paaiperioden van beide soorten niet overlappen, komen de volwassen dieren in de rivieren voorlopig (nog) niet direct met elkaar in contact. Ook trekken de jonge bultrugzalmen veel sneller weer naar zee, waardoor ook in dat levensstadium een mogelijke overlap tussen beide soorten redelijk beperkt is. Zouden ze op termijn toch meer met elkaar in contact komen, dan is het mogelijk dat ze met elkaar in competitie treden voor paaigronden of voedsel en kunnen er kruisingen ontstaan. Het is ook mogelijk dat ziektes of parasieten worden overgedragen.
Rein Brys & Charlotte Van Driessche
Verspreiding van bultrugzalm langs de Europese kusten sinds 2017, met de introductieregio in rood (aangepast van Whelan (2021) Off the Scale). Tijdens de oceaanfase is de soort moeilijk te onderscheiden van de Atlantische zalm of de zeeforel. Wel een opvallend verschil zijn de langgerekte ovale vlekken, op zowel de boven- als de onderkant van de staart van de bultrugzalm, die ontbreken bij de inheemse zalmachtigen.
Beeld boven: Shutterstock