Nieuws

Vrijwilligers bemonsteren de visbestanden in de Schelde en zijrivieren

De vrijwilligers van de visbemonstering spelen een cruciale rol in het opvolgen van visbestanden in de Schelde en haar zijrivieren, want dankzij hen kunnen onderzoekers bij het INBO uitgebreide en nauwkeurige gegevens over de vispopulaties verkrijgen. Heb jij ook zin om je schouders te zetten onder de bemonstering van visbestanden? Lees dan zeker even verder.

Vrijwilligers helpen de wetenschap - en onze vispopulaties - vooruit

Vrijwilligers inzetten heeft heel wat voordelen:

1. Frequentere monitoring: Door de inzet van een breed netwerk van vrijwilligers kan de monitoring van visbestanden frequenter plaatsvinden dan wanneer dit enkel met de reguliere monitoring door professionele onderzoekers van het INBO zou worden uitgevoerd. Met de hulp van vrijwilligers merken we veranderingen in de vispopulaties sneller op en kunnen we die ook sneller documenteren. Niet alleen de diverse soorten worden gemonitord, maar ook seizoenale verschillen en trends in zones met verschillende zoutgehaltes worden opgevolgd.
2. Detectie van invasieve soorten: Vrijwilligers kunnen ons snel informeren bij de ontdekking van nieuwe of invasieve soorten, wat essentieel is voor het behoud van de ecologische balans en om tijdig beheersmaatregelen te nemen.
3. Kennis over migrerende soorten: Vrijwilligers helpen bij het verzamelen van gegevens over de bewegingen van migrerende vissoorten. Deze informatie laat ons toe om de ecologische dynamiek in de rivieren te begrijpen en helpt ons ook bij het nemen van maatregelen die de migratieroutes beschermen.
4. Burgerwetenschap (citizen science): Burgerwetenschap geeft vrijwilligers de kans om actief bij te dragen aan de wetenschap en aan het behoud van biodiversiteit. Door burgers te betrekken bij wetenschappelijk onderzoek bevorderen we niet alleen een groter maatschappelijk bewustzijn, maar stimuleren we ook de betrokkenheid bij de natuur en het milieu.

We zoeken vrijwilligers

Omdat we de visbestanden willen bemonsteren over een groot gebied (de Schelde en al haar zijrivieren met getijdenwerking) zoeken we extra helpende handen.

Wie zoeken we?

• Je bent 18 + om als vrijwilliger aan de slag te gaan. Ben je minderjarig? Dan kan je je ook aanmelden als vrijwilliger, maar vanwege de veiligheid (o.a. het snel opkomende getij) moet je altijd begeleid worden door een volwassene.
• Vrijwilligers doen de bemonstering nooit alleen om het veilig te houden. Ze zijn minstens met twee.

Wat doe je concreet?

• Je plaatst een fuik in het water bij laagwater op een vooraf bepaalde locatie.
• Na 24 uur of ten laatste 48 uur (dus weer bij laagwater) haal je de fuik opnieuw op.
• Je identificeert, telt en meet alle gevangen vissen. Je kan hiervoor gebruik maken van handleidingen die door het INBO worden verstrekt. Bot of schol? Sprot of haring? Fint of elft? Dankzij onze determinatietips wordt elke twijfel van tafel geveegd.
• Je vult een invulformulier in met alle verzamelde gegevens en neemt foto’s van bijzondere gevallen. Hierna laat je de vissen terug vrij op de plaats waar ze gevangen werden.
• Je stuurt vervolgens de ingevulde formulieren en eventuele foto’s naar het INBO voor verdere analyse.

Waar kan je aan de slag?

• We zoeken vooral vrijwilligers die de oranje en rode zones (zie kaart) willen bemonsteren. De rode lijnen geven aan waar hulp prioritair is. Hier zijn geen of te weinig vrijwilligers. De oranje lijnen geven aan dat er al vrijwilligers aan de slag zijn, maar dat we zeker meer helpende handen kunnen gebruiken bij dit deel van de rivier. Concreet zoeken we hulp voor: de getijdenrivieren van de Zeeschelde (dus van Gent tot Zandvliet), de Rupel, de Durme (maximaal tot in Lokeren), de Dijle (maximaal tot in Mechelen), en de Nete (maximaal tot in Lier).
• Vrijwilligers moeten op hun locatie te voet tot aan het water geraken om hun fuik te plaatsen.
• Waar je precies in het water kan gaan om fuiken te plaatsen, verneem je na overleg met de onderzoekers.

Bron: Geopunt

Wanneer plaats je fuiken?

• Dankzij je visvergunning, die je van het INBO ontvangt voor visbemonstering, kan je in principe elke dag een fuik plaatsen (en die 24 of 48 uur later weer ophalen).
• Vaak is het tussen begin november en eind maart te koud om veel vissen te vangen in de fuiken. Wanneer de watertemperatuur onder de 11 graden duikt, zijn veel vissen niet of weinig actief. We raden daarom aan om fuiken te plaatsen vanaf eind maart of begin april, afhankelijk van de weersomstandigheden.

Welke hulp mag je van ons verwachten?

Het INBO voorziet voor elke vrijwilliger een waadpak, een dubbele schietfuik, een meetplank en invulformulieren. Op die manier kan je als vrijwilliger bemonsteringswerkzaamheden uitvoeren zonder dat daarbij een INBO-onderzoeker aanwezig hoeft te zijn. Uiteraard geven we je ook duidelijke instructies:

• Heb je nog geen ervaring? Kom dan proeven van het veldwerk door mee te gaan met het INBO. Onze veldmedewerkers tonen je hoe je een fuik plaatst en hoe je gevangen soorten determineert.
• Je ontvangt een Powerpoint met determinatietips. Ook de vissengids van Sportvisserij Nederland (gratis, via app) helpt je op weg bij determinatie.
• Ben je niet zeker van de determinatie? Stuur een foto van de vis naar het team van Rhea Maesele en het team hakt voor jou de knoop door.
• Soms worden er ook (determinatie)cursussen georganiseerd door lokale Natuurpunt-afdelingen i.s.m. het INBO.

Kortom,we laten je niet aan je lot over. Gewapend met het juiste materiaal, een stevige dosis kennis en de hulp van bioloog Rhea Maesele en veldmedewerker Linde Galle kan je snel aan de slag.

Interesse?

Ben je geïnteresseerd? Fijn, want dankzij jouw inzet kunnen de vispopulaties in de Schelde en zijrivieren beter worden gemonitord, wat bijdraagt aan het behoud en beheer van vispopulaties en hun ecosysteem. Bij interesse kan je mailen naar rhea.maesele@inbo.be. Als onderzoeker bij het team Monitoring en Herstel van Aquatische Fauna (MHAF) van het INBO zet Rhea jou vast en zeker goed op weg.

Een welverdiende traktatie voor de vrijwilligers van 2024.

De aanwezigen dit jaar zijn: Mark Staut, Anna Schneider, François Van den Broeck, Erik De Keersmaecker, Armand Van Mieghem, Marc Deckers en Kris De Keersmaecker.

Rhea Maesele overloopt de resultaten van de bemonstering 2024 en toont wie waar bemonsterde.

Bemonstering schietfuiken te Niel aan de Rupel (foto: Wout Van Assche - 30 april 2024).