Bestrijding van de Aziatische Hoornaar
De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) heeft een gemengde impact op landbouw (imkerij en fruitteelt), biodiversiteit en volksgezondheid (Prius rapport). Een gezamenlijke aanpak is dus noodzakelijk om de impact van deze soort te verminderen.
Specifiek onderzoek dat de impact van de Aziatische hoornaar in Vlaanderen op imkerij of op biodiversiteit kwantificeert, ontbreekt. Voorlopig lijkt, op basis van de meldingen van nesten in vespawatch.be, het aantal nesten in beschermde natuurgebieden laag (<5 %) maar het neemt toe naarmate de populatie toeneemt. Rekening houdend met de actieradius van jagende hoornaren rond hun nest (2km) zijn er echter potentieel meer nesten die een impact op natuur kunnen hebben. Onderzoek elders in Europa toont aan dat de Aziatische hoornaar verschillende insectensoorten aan haar larven voedt, waaronder andere wespen, honingbijen, bromvliegen, zweefvliegen, huisvliegen, spinnen enz. De soort voedt haar larven ook met aas van gestorven dieren. Aziatische hoornaar is een opportunist en haar dieet reflecteert de aanwezige prooien in haar omgeving. Honingbijen kennen deze nieuwe predator niet, hebben geen efficiënte verweer strategie en zijn daarom een gemakkelijke prooi. Daarnaast schrikt Aziatische hoornaar ook inheemse bestuivers af door te jagen aan bloeiende planten waardoor deze minder bestoven worden (artikel).
Voorspellen hoe het aantal nesten van de Aziatische hoornaar zal evolueren in Vlaanderen vergt extra onderzoek. De laatste jaren zagen we echter een exponentiële stijging van het aantal nesten en er is nog heel wat leefgebied beschikbaar voor de soort. Op dit moment ontwaken koninginnen uit hun winterslaap door de warmere temperaturen. Ook oude nesten zijn nu nog gemakkelijk te vinden. Het melden ervan is nuttig om de populatie opbouw in kaart te brengen maar ze zijn inactief en worden niet hergebruikt. Behandeling van zomer nesten van het vorig jaar is dus niet nodig.
Er verschijnen oproepen in de pers om Aziatische hoornaars en daarop gelijkende insecten te doden. Dit raden we vanuit het INBO af omdat de effectiviteit hiervan voor het reduceren van de populatie erg laag is. Door natuurlijke sterfte en competitie is de kans sowieso zeer klein dat een koningin die nu rondvliegt succesvol een nest voortbrengt. De kans op nevenschade is reëel aangezien Aziatische hoornaar nog altijd verward wordt met de inheemse andere insecten zoals de Europese hoornaar, stadsreus of hoornaarvlinder. Informatie over herkenning is terug te vinden op de Vespawatch site. In tegenstelling tot wat in de media werd geschreven, heeft een koningin van de Aziatische hoornaar wel degelijk een angel en zal ze zich verdedigen wanneer ze wordt aangevallen.
Onderzoek toont ook aan dat het ophangen van aselectieve vallen (bekend als spring trapping) vooral vangsten van niet-hoornaren oplevert (hommels, solitaire bijen en andere insecten) en hiermee dus meer kwaad dan goed doet aan de biodiversiteit. De predatie op honingbijen neemt toe doorheen het seizoen en is het hevigst van julie tot midden september. Aan de bijenkast weggevangen hoornaren worden dan doorgaans onmiddellijk vervangen door andere waardoor de netto predatie op honingbijen grosso modo dezelfde blijft. Enkel de verwijdering van nesten is dus relevant als beheermethode.
Vanaf april kan je een embryonest van de Aziatische hoornaar waarnemen ter grootte van een pingpongballetje. Belangrijk is dat je bij het zien van een mogelijk nest steeds melding maakt op vespawatch.be zodat wij de melder in contact kunnen brengen met een professionele bestrijder. Meer info hierover is te lezen in dit INBO advies.
Realistische verwachtingen inzake het beheer zijn essentieel. Een effectief beheer van de populatie, met een drastische reductie van het aantal nesten, is weinig realistisch. Het is vrijwel onmogelijk om alle nesten te vinden en te bestrijden zodat de soort zich kan blijven voortplanten. Ook blijft de invasiedruk uit omliggende landen en regio’s, waar niet altijd intensief bestreden wordt, hoog. Daardoor zal de Aziatische hoornaar Vlaanderen blijven binnenkomen. Het beperken van de impact van Aziatische hoornaar op beschermde natuur, het beperken van de overlast aan bijenkasten en het ingrijpen bij veiligheidsgevaar zijn daarom wellicht meer realistische beheerdoelstellingen.