Natuur en gezondheid, van ‘cure’ naar ‘care’
Het INBO zet in toenemende mate in op de systemische wisselwerking tussen biodiversiteit en bredere maatschappelijke thema’s zoals gezondheid. Verschillende domeinen binnen de maatschappij zijn met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar. Zo is de gezondheid van mensen en ecosystemen nauw met elkaar verbonden en wederzijds afhankelijk (One Health principe). De kwaliteit van de natuur heeft een grote invloed op de menselijke gezondheid. Daartegenover staat dat de organisatie van onze samenleving en het gedrag van de mensen een grote impact heeft op de natuur. Biodiversiteit vanuit een gezondheidsperspectief benaderen is belangrijk. Het kan bijdragen om een breder maatschappelijk draagvlak te krijgen voor natuur, om natuur te verankeren in andere beleidsdomeinen en om het belang van biodiversiteit te verduidelijken aan het brede publiek.
We willen onderzoeken wat het verband is tussen de mentale en fysieke gezondheid van mensen en traditionele INBO-thema’s zoals biodiversiteit, klimaatverandering en vervuiling. Zo willen we het verband onderzoeken tussen de gemeten en gepercipieerde biodiversiteit en de fysieke en mentale gezondheid. We willen ook nagaan hoe mensen kijken naar de gezondheidsimpact van lokale ingrepen zoals vernattings- of vergroeningsprojecten en hoe dit verband houdt met het draagvlak voor ecologische ingrepen. Daarnaast willen we de impact bestuderen van biodiversiteitsverlies en klimaatverandering op de mentale gezondheid.
In onze maatschappij staan veel mensen niet alleen fysiek ver van de natuur maar ook op psychologisch en filosofisch vlak. Ze zien de natuur als iets dat buiten de mens staat en waarbij de mens ‘heerst’ over de natuur. Dit antropocentrisch wereldbeeld heeft grote gevolgen voor de manier waarop we de natuur behandelen en staat een breed draagvlak voor natuurbeleid in de weg. Steeds meer groeit het besef dat een aanpassing van ons wereldbeeld de wereld kan verbeteren. Een evolutie naar een meer eco-centrisch wereldbeeld, waar ‘de natuur’ en ‘de mens’ als gelijken, met respect voor elkaar, samenleven, zou de sleutel kunnen zijn voor een meer duurzaam natuurbeleid.
Vanuit deze optiek is het belangrijk dat mensen ‘natuurverbondenheid’ ontwikkelen of versterken. Natuurverbondenheid is het besef dat we een emotionele band hebben met de natuur en de Aarde, dat de natuur deel uitmaakt van onze identiteit. Internationaal onderzoek wijst uit dat een hoge mate van natuurverbondenheid samenhangt met een hoog niveau van mentaal welzijn en milieuvriendelijk gedrag. Natuurverbondenheid komt niet alleen het mentale welbevinden ten goede. Het verhoogt ook het respect en de zorg voor natuur en biodiversiteit en creëert meer draagvlak voor natuurbeleid.
Daarom willen we onderzoeken hoe hoog de natuurverbondenheid is in Vlaanderen, op welke manier natuurverbondenheid ontwikkeld kan worden en hoe natuurverbondenheid samenhangt met ecologisch burgerschap. Ook willen we onderzoeken of en hoe natuurverbondenheid kan helpen bij emoties zoals ecologisch verdriet, solastalgie (wat je voelt als gevolg van veranderingen in je omgeving) en ecorexia (zo doorslaan in duurzaam leven, dat je er zelf komt onder te lijden).