Aantallen Vlaamse akker- en weidevogels blijven dalen
De voorbije 12 jaar zijn aan landbouw gebonden vogelsoorten als de veldleeuwerik en de grutto verder blijven afnemen, tot op een punt dat er in sommige uitgestrekte landbouwgebieden nog nauwelijks vogels te horen zijn. Dat blijkt uit de recentste monitoring van algemene broedvogels (ABV-project, Algemene Broedvogels Vlaanderen) die het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) vandaag bekend maakt. De tellingen werden uitgevoerd door vrijwilligers van Natuurpunt en geanalyseerd door het INBO.
Typische voorbeelden van die trend zijn alom bekende soorten als kievit en patrijs. Beide soorten zijn sinds de start van de metingen in 2007 nog fors verder afgenomen (Figuur 1 en 2). Die gerapporteerde afname is al tientallen jaren lang aan de gang, maar lijkt dus nog steeds door te zetten.
Fig. 1 Trend van kievit sinds 2007. Voor deze soort geldt dat de afname al decennia lang aan de gang is (nog voor de start van het ABV-project) en zich doorzet.
Fig. 2 Trend van patrijs sinds 2007. Ook voor deze soort geldt dat de afname al decennia lang aan de gang is, en zich doorzet.
Nog zo’n typische ‘landbouwsoort’, onder andere bekend om z’n mooie zang, is de veldleeuwerik. Ook die verdwijnt in snel tempo, maar de grootste crash ervan vond plaats nog voor het ABV-project is opgestart: het aantal broedparen in Vlaanderen is teruggelopen van 75.000 paren in de periode 1973-1977, tot ca. 45.000 in 1985-1988, 10.000 in 2000-2002 en slechts 6.000-8.000 paren in 2018. Naar schatting een derde van de resterende paren broedt bovendien in beschermde heidegebieden en niet meer in de Vlaamse velden waar hij ooit een erg algemene verschijning was.
Grutto wordt zeldzaamheid
Trekvogels gebonden aan landbouwgebied hebben het in het bijzonder hard te verduren. Een voorbeeld hiervan is de grutto, ooit wijdverspreid in (natte) landbouwgebieden, maar momenteel dermate zeldzaam geworden door het verlies van leefgebied in Vlaanderen en wellicht door jachtdruk tijdens de trek, dat de soort niet meer kan worden opgevolgd met het algemeen broedvogelproject.
Figuur 3 toont de evolutie van die soort in Vlaanderen (bron: INBO-broedvogeldatabank).
Fig. 3 Sinds de publicatie van de vorige broedvogelatlas (Vermeersch et al. 2004) nemen de aantallen grutto’s in Vlaanderen fors af (van ca. 1125 broedparen in 2000-2002 tot ca. 715 broedparen in 2017-2018).
Bosvogels gemengd beeld
Bosvogels vertonen een meer gevarieerd beeld van winnaars en verliezers. In het algemeen lijkt het voor dit type vogels geen goede strategie om in de winter naar het zuiden te trekken: als groep vertonen standvogels een stabiele trend terwijl lange-afstandstrekkers (dit zijn soorten die in Afrika overwinteren) wel terrein verliezen. Illustratief hiervoor zijn bijvoorbeeld boomklever (standvogel: +120%) en grote lijster (trekvogel: -58%).
De cijfers voor het ABV-project zijn gebaseerd op talloze uren terreinwerk van vrijwilligers die gecoördineerd worden door Natuurpunt Studie. De kwaliteitscontrole van de data en de onderliggende analyses zijn uitgevoerd door het INBO.
Persinfo: Koen Van Muylem, woordvoerder INBO, 0473 814 928, Glenn Vermeersch, senior wetenschapper INBO, 0468 25 53 39, Natalie Sterckx, woordvoerder Natuurpunt, 0490 65 79 96