Stel je eens voor dat je op een warme zomerdag naar een bruisend festival gaat. De lucht is gevuld met de opwindende klanken van je favoriete bands, terwijl duizenden mensen dansen en genieten van de muziek. Maar wist je dat er iets ongelooflijks aan de hand is, iets wat zich afspeelt onder je voeten terwijl je op de festivalweide staat te springen? Terwijl je meedeint op het ritme van de muziek, ontvouwt zich een fascinerende wereld van leven en activiteit in de bodem.
De biodiversiteit onder je voeten
Terwijl je uitkijkt over de uitgestrekte weide, lijkt het misschien alsof de aarde onder je voeten stil en onbewogen is. Maar schijn bedriegt! Onder het oppervlak van de festivalweide bevindt zich een ongelooflijke diversiteit aan leven. Biodiversiteit in de bodem verwijst naar de variëteit aan verschillende soorten organismen die erin voorkomen. Hoewel het op het eerste gezicht niet zo lijkt, is de bodem eigenlijk één van de meest biodiverse habitats op aarde. Stel je voor: in slechts een handvol bodem bevinden zich meer bodemorganismen dan er festivalgangers zijn. Het is moeilijk voor te stellen, maar het is waar! In één theelepel bodem kunnen enkele miljarden bacteriën zitten van duizenden verschillende soorten. Naast bacteriën vinden we er ook andere organismen terug, van microscopisch kleine organismen, zoals schimmels en insecten, tot zelfs kleine zoogdieren, zoals mollen.
De rol van bodembiodiversiteit: opruimen van plastic
De verborgen wereld van bodemorganismen wordt vaak over het hoofd gezien, maar speelt een essentiële rol in het behoud van de natuurlijke balans en veerkracht van de bodem. De bodemorganismen voeren allerlei taken uit in de bodem. Bodemorganismen, zoals bacteriën en schimmels, helpen bij het afbreken van organisch materiaal en het recycleren van voedingsstoffen. Deze processen zijn essentieel voor plantengroei en voedselproductie. Daarnaast zorgen bodemdiertjes, zoals regenwormen, voor de beluchting en het mengen van de bodem, wat de structuur en vruchtbaarheid verbetert.
Wist je dat de bacteriën in de bodem zelfs kunnen helpen bij opruimen van het festivalterrein na afloop van het festival? Elk jaar wordt er enorm veel plastic afval achtergelaten op een festivalweide. Onderzoekers hebben aangetoond dat bepaalde bacteriën microplastics, die in de bodem terecht komen door bijvoorbeeld plastic afval, kunnen afbreken. Op deze manier houden deze bodemhelden de bodem schoon.
Bedreigingen voor de bodemhelden
Helaas worden de bodemhelden bedreigd; de bodembiodiversiteit staat onder druk. Menselijke activiteiten zoals ontbossing, intensieve landbouw en verontreiniging hebben een negatieve invloed op het bodemleven en de biodiversiteit. Het verlies van biodiversiteit in de bodem kan leiden tot verminderde bodemvruchtbaarheid, erosie en een afname van de voedselproductie.
Maar er is ook goed nieuws! We kunnen onze bodembiodiversiteit nog redden. We hebben allemaal de verantwoordelijkheid om de biodiversiteit te koesteren en te beschermen. Door bewust om te gaan met afval, te kiezen voor duurzame materialen, voedsel te geven in de vorm van bijvoorbeeld oogstresten of compost en de natuurlijke processen van de bodem te respecteren, kunnen we bijdragen aan een gezonde bodem. Op die manier kunnen onze bodemhelden hun belangrijke taken blijven uitvoeren.
Aan de slag!
Zelf bodemorganismen identificeren
Wil je zelf de fascinerende wereld van bodemorganismen verkennen? Neem eens een kijkje op de Bodemhelden website: https://www.vlaanderen.be/duurzaam-educatiepunt/bodemhelden
En ook leuk: Met de gratis apps van ‘waarnemingen.be’ kun je met je smartphone paddenstoelen en andere bodemorganismen identificeren en hun namen achterhalen. Door je waarnemingen te delen, help je bovendien mee aan het in kaart brengen van de verspreiding van verschillende soorten. Ontdek en beleef de verborgen wereld van bodemorganismen en draag tegelijkertijd bij aan het vergroten van onze kennis over de biodiversiteit! Ga naar https://waarnemingen.be/apps(opent in nieuw venster) voor meer informatie en om de apps te downloaden.
De onderbroekentest
Wil je zelf ontdekken of de grond in jouw tuin een thuis biedt aan een diverse groep bodemdiertjes? Je kunt dit eenvoudig testen met de “onderbroekentest”! Het idee is om een onderbroek van 100% katoen in een kuil van ongeveer 10 centimeter diep te plaatsen. Katoen bevat koolstof, wat voedsel is voor kleine beestjes die onder de grond leven, zoals pissebedden, spinnen, mieren, duizend- en miljoenpoten, kevers, schimmels en bacteriën. Deze bodemwezens en micro-organismen zullen geleidelijk aan het katoen van de onderbroek afbreken, waardoor deze steeds meer in de bodem verdwijnt.
Hoe ga je te werk?
- Graaf een kuil van ongeveer 10 cm diep.
- Leg een onderbroek van 100% katoen in de kuil en bedek deze met de uitgegraven grond.
- Markeer de plek met een vlaggetje of label.
- Laat de bodemdiertjes twee maanden hun werk doen.
- Graaf de onderbroek weer op en bekijk het resultaat!
Is je onderbroek bijna volledig afgebroken? Dan biedt jouw tuin een thuis aan tal van bodemdiertjes! Hoe minder er over is van de onderbroek, hoe meer beestjes hun werk hebben gedaan en hoe gezonder je bodem is. Is je onderbroek nog grotendeels intact? Dan kan jouw bodem wel wat extra leven gebruiken! Als je merkt dat je onderbroek er na twee maanden nog grotendeels hetzelfde uitziet, kun je het bodemleven stimuleren door compost op het gras en tussen de planten te verspreiden of bladeren in de tuin te laten liggen. Probeer de bodem ook zo min mogelijk te verstoren!
Dieper graven?
Global soil biodiversity atlas: https://www.globalsoilbiodiversity.org/atlas-introduction(opent in nieuw venster)
Hoe weet je of de bodem in je tuin gezond is? (Onderbroekentest) https://schooltv.nl/video/hoe-weet-je-of-de-bodem-in-je-tuin-gezond-is-bodemonderzoek-met-je-onderbroek/#q=bodem(opent in nieuw venster)
Regenwormen: https://schooltv.nl/video/regenwormen-bodemverbeteraars/#q=bodem(opent in nieuw venster)
Wat doet de regenworm onder de grond? https://schooltv.nl/video/wat-doet-de-regenworm-onder-de-grond-de-darmen-van-de-aarde/#q=bodem(opent in nieuw venster)