Als je de Maasvallei vergelijkt met de arme, droge en zure zandlandschappen van de Kempen lijkt het wel alsof je plots in een vruchtbare oase terecht gekomen bent. Dat komt omdat de rivier er bodemdeeltjes heeft afgezet met een veel fijnere textuur als de omliggende dekzanden. Zo’n rivierafzetting noemen we een alluvium. In die periode heeft de loop van de Maas zich verschillende keren verplaatst, ingesneden en telkens weer andere materialen afgezet. Dat proces ging miljoenen jaren door. Zo ontstond een complex landschap van meanders, zand- en grindafzettingen en vruchtbare bodems.

Op de plaatsen waar die niet te nat waren, kon aan akkerbouw worden gedaan. Dankzij haar doortocht door de Mergelstreek is het water van de Maas bovendien kalkrijk. Door hun velden te bevloeien met dit kalkrijk Maaswater, konden landbouwers de van nature lage zuurtegraad van de bodems aanpassen en veel betere oogsten halen. Via het Albertkanaal en de Schotense Vaart werd dat kalkrijke water bovendien doorheen heel de Kempen geleid, en gebruikt om de zuurtegraad van de bodems te verbeteren.