Groeien er wijnranken op de zeebodem?
In het Hageland kan je er niet naast kijken: lange rijen heuvels met steile hellingen liggen er netjes naast elkaar. De heuvels zijn populair bij wandelaars en fietsfanaten, en hier groeien de wijnranken voor de lekkere Hagelandse wijn. Maar wist je dat die uitstekende wijnbodems eigenlijk oude zeebodems zijn? Wij trokken naar de Kesselberg en de Wijngaardberg om daar meer over te weten te komen.
De zeebodem?!
De heuvels uit het Hageland hebben hun mooie vorm en steile hellingen te danken aan een dik pak ijzerzandsteen, dat als een dak bovenop elk van die bergen ligt. Die ijzerzandsteen kon zich vormen omdat dit oude zeezandbanken zijn, die 7 à 10 miljoen jaar geleden werden afgezet. Die mariene zanden bevatten het groene mineraaltje glauconiet, dat bij verwering heel veel ijzer vrijzet. Het ijzer deed het zand aan elkaar roesten, en zorgde ervoor dat de heuvels al die miljoenen jaren konden blijven liggen. In het zand en de ijzerzandsteen zijn nog heel wat sporen te vinden van zeediertjes. Daarom noemen we deze heuvels ook wel ‘getuigenheuvels’ - ze laten zien hoe gebeurtenissen van miljoenen jaren geleden nog steeds ons landschap vormgeven.
Geoloog Jasper legt uit hoe de zandbanken op de toppen van de Hagelandse heuvels zijn ontstaan.
De zandbanken zijn sindsdien bevroren in de tijd.
Gerealiseerd door KU Leuven in opdracht van Departement Omgeving. Credits in video
Stokoud? Springlevend!
Tien miljoen jaar, dat is echt al heel lang geleden. En toch is wat toen gebeurde nog steeds superbelangrijk voor hoe mensen het landschap vandaag gebruiken. De speciale geologie van het Hageland bepaalt immers hoe steil de hellingen zijn, en welke bodems er voorkomen.
Op de zuidhellingen, waar de ijzerzandsteen aan de oppervlakte komt, zijn de bodems zandig en stenig. Voor veel landbouwgewassen zijn die bodems te droog, en op de hellingen kan een akkerbodem gemakkelijk wegspoelen. Wijnranken hebben het er wel naar hun zin. Hier en daar zitten er ook kleilenzen in het zand, waarop peren het uitstekend doen. De hellingen aan de noordzijde van de heuvels zijn erg koud, daar zijn de bodems eigenlijk alleen geschikt voor bos.
Op de top van de breedste heuvels en in de valleien tussen de heuvels is het reliëf veel vlakker. Daar is tijdens de ijstijden zandleem blijven liggen. Op die plekken kunnen fruitbomen of granen gekweekt worden.
Bodemkundige Karen legt uit hoe gebeurtenissen van miljoenen jaren geleden nog steeds het landgebruik van vandaag bepalen.
De bieten worden niet dik op de ijzerzandsteenheuvels.
Gerealiseerd door KU Leuven in opdracht van Departement Omgeving. Credits in video
De Hagelandse wijn
Droog, zandig en stenig… de bodems die ontwikkelden op de Tertiaire mariene zanden klinken nu niet bepaald interessant voor de landbouw. En toch wordt hier één van de topproducten van het Hageland gewonnen: wijndruiven voor de befaamde Hagelandse wijn! Al gooiden Napoleon en de wijnluis in het verleden flink wat roet in het eten. Fruitteeltexpert Tom vertelt je het hele verhaal!
De wijnranken zien er fris en vrolijk uit in de meest droge zomer.
Gerealiseerd door KU Leuven in opdracht van Departement Omgeving. Credits in video