DESI-rapport: Vlaanderen op koers voor Europese top 5 qua digitale vooruitgang
Sinds 2014 evalueert de Europese Commissie de digitale ontwikkelingen van lidstaten met de Digital Economy and Society Index (DESI). Deze maand werd het rapport van 2023 gepubliceerd. Vlaanderen laat in navolging hiervan ook jaarlijks onderzoeken hoe de Vlaamse overheid scoort vergeleken met de Europese lidstaten op het vlak van digitale publieke diensten. Vlaanderen is van een 13de plaats in 2020 naar een 6de plaats in 2023 gestegen. De top vijf ligt dus binnen handbereik.
Stijgende trend zet zich voort
De positieve trend die Vlaanderen inzet, is onmiskenbaar. Van de 9de plaats in 2021, naar de 7de in 2022, om nu te landen op de 6de positie in 2023. Enkel digitale koplopers Malta, Estland, Finland, Luxemburg en Ierland gaan Vlaanderen voor.
Het DESI-onderzoek in Vlaanderen spitst zich toe op het aspect van ‘digitale publieke diensten’. Vlaanderen nadert de top 5 van Europa en de kloof met het Europese gemiddelde wordt steeds groter. De Vlaamse overheid zit immers niet stil: het relanceplan ‘Vlaamse Veerkracht’, gelanceerd in 2020, plaatst digitale transformatie hoog op de agenda. Door middel van gerichte initiatieven als ‘Vlaanderen Radicaal Digitaal 2’ investeringsprogramma en een AI-beleid voor Vlaamse en lokale overheden houdt Vlaanderen de vinger aan de digitale pols.
Gebruik van digitale overheidsdiensten blijft toenemen
Negen op de tien Vlaamse internetgebruikers hadden het afgelopen jaar online contact met de overheid, een stijging van 15 procentpunten ten opzichte van het voorgaande jaar. De digitale reis die gebruikers maken bij het gebruik van overheidsdiensten, verloopt bovengemiddeld soepel in Vlaanderen. Zo is 89% van de onderzochte portalen goed vindbaar op zoekmachines en zijn de websites snel, efficiënt en mobielvriendelijk. Populaire vormen van digitale interactie zijn het downloaden of printen van officiële bestanden en het ontvangen van documenten via My eBox.
Hoewel het gebruik toeneemt, ervaren burgers echter nog steeds belemmeringen. Gebrek aan kennis of vaardigheden blijkt hierbij minder vaak een reden te zijn dan voorheen, wat suggereert dat initiatieven om de digitale vaardigheden van burgers te vergroten vruchten beginnen af te werpen. Andere barrières die worden genoemd zijn technische problemen met websites of apps van de overheid, problemen met elektronische handtekeningen of identificatiemethoden, en moeilijkheden bij het navigeren en gebruiken van digitale platforms van de overheid. Verbeteringen die in het DESI-onderzoek worden voorgesteld, zijn o.a. uitbreiding van het aantal online gemeentelijke diensten, verbeterde toegankelijkheid voor mensen met beperkingen en meer transparant informatie verstrekken over het verloop van de administratieve processen.
Burgers van binnen en buiten Vlaanderen kunnen steeds vaker online terecht
Meer dan 9 op de 10 diensten kunnen door Vlaamse gebruikers online worden voltooid (92%). De Vlaamse burger hoeft zelden nog naar het gemeenteloket te gaan, en in toenemende mate geeft Vlaanderen vorm aan het ‘Digital First’-principe uit de Vlaamse digitale dienstverleningsstrategie, waarbij de overheidsdienstverlening bij voorkeur online wordt aangeboden. Voornamelijk voor zaken waarbij meerdere mensen betrokken zijn, zoals huwelijksaangiftes en scheidingsaanvragen, moeten burgers nog naar het gemeente- of stadhuis gaan.
Een werkpunt is wel nog de toegankelijkheid voor niet-Vlaamse burgers: voor hen is het slechts mogelijk om 71% van de diensten online te voltooien. Om verder te stijgen in de Europese rangschikking zijn meer vertaalfuncties voor deze diensten nodig. Daarnaast vormt het gebrek aan authenticatiemogelijkheden met behulp van buitenlandse digitale identiteitsbewijzen op basis van eIDAS een struikelblok. Desondanks scoort Vlaanderen hier wel 17% hoger dan het Europese gemiddelde.
Toekomstplannen
Om de positie in de Europese ranglijst te versterken, is het cruciaal om te blijven investeren in een digitale overheid, bijvoorbeeld door het aantal online gemeentelijke diensten uit te breiden. Ook kan de overheid haar websites nog verbeteren voor mensen met visuele en andere beperkingen en kan ze gebruikers de geschatte tijd tonen voor het doorlopen van een administratief proces.
Mijn Burgerprofiel biedt vandaag al de infrastructuur voor een eengemaakt overheidsloket waar burgers online terecht kunnen voor al hun administratie, maar het sluitstuk waar Digitaal Vlaanderen naar streeft, is één digitale virtuele assistent voor overheidsdienstverlening.